الوقت - از 48 ساعت قبل از آن که جزئیات طرح ادعایی «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا درباره پایان جنگ غزه منتشر شود، رسانه‌های آمریکایی با راه انداختن جاروجنجال در فضای مجازی مدعی بودند که به زودی قرار است اتفاق بزرگی در خاورمیانه بیافتد که جهان را تحت تاثیر قرار خواهد داد. این ادعاها پس از آن فراگیر شد که ترامپ با انتشار جملاتی کوتاه مدعی یک فرصت واقعی برای عظمت در خاورمیانه شد و یک روز بعد کاخ سفید جزئیات طرح او را درباره جنگ غزه منتشر کرد. طرحی که به نظر می‌رسد از هم اکنون عقیم و شکست خورده به دنیا آمده است.
جزئیات طرح ترامپ شامل ادعاهایی است که از هرکدام در جای خود قابل نقد است و در این گزارش برخی از مهمترین بخش‌های این طرح را مورد اشاره و نقد قرار خواهیم داد:
نقد 1
ادعای طرح: غزه باید به منطقه‌ای بدون افراطی‌گری و عاری از ترور تبدیل شود که تهدیدی برای همسایگان خود ایجاد نمی‌کند:
نقد ادعا: این ادعا در حالی مطرح می‌شود که غزه در زمان حاکمیت حماس هیچ تهدیدی علیه همسایگان منطقه از جمله مصر و اردن نبوده است، بلکه به اشغالگری و اقدامات ضدانسانی صهیونیستها در سرزمین‌های فلسطینی واکنش نشان داده است. تهدید غزه برای همسایگان یک ادعای بی معناست و تاریخ غزه گویای همسایگی مسالمت آمیز این باریکه با کشور مصر و دیگر کشورهای عربی است.
نقد 2
ادعای طرح: غزه برای منفعت مردم این سرزمین بازسازی خواهد شد.
نقد طرح: تا کنون طرح‌های متفاوتی برای بازسازی غزه از سوی مجامع بین‌المللی اعلام شده که تقریبا همگی بی نتیجه رها شدند. در سال 1393، کشورهای شرکت کننده در اجلاس بازسازی باریکه غزه در قاهره در اکتبر سال گذشته متعهد به پرداخت 5.4 میلیارد دلار کمک مالی به فلسطین شدند که قرار بود نیمی از این اموال و کمک ها صرف بازسازی باریکه غزه شده و نصف دیگر آن نیز به بودجه تشکیلات خودگردان اختصاص داده شود اما با این حال عملیات بازسازی این باریکه به جایی نرسید.
نقد3
ادعای طرح: در صورت پذیرش این طرح از سوی دو طرف، جنگ بلافاصله پایان خواهد یافت. نیروهای اسرائیل به خطوط توافق‌شده عقب‌نشینی می‌کنند تا زمینه برای آزادی گروگان‌ها فراهم شود. در این مدت، تمام عملیات نظامی از جمله بمباران هوایی و توپخانه‌ای متوقف خواهد شد و خطوط نبرد تا زمان تحقق شرایط خروج کامل مرحله‌ای منجمد خواهد ماند.
نقد طرح: طی حداقل دو مرحله آتش بس در طول جنگ غزه، نقض کننده آتش بس طرف صهیونیستی بوده است و هربار با وعده توقف جنگ آتش بس را قبول کرده و پس از مرحله اول، آتش بس، جنگ دوباره با حملات صهیونیستها آغاز شده است.
نقد4
ادعای طرح: ظرف ۷۲ ساعت پس از پذیرش عمومی این توافق توسط اسرائیل، همه گروگان‌ها، چه زنده و چه جان‌باخته، بازگردانده خواهند شد.
نقد طرح: حماس همواره تاکید کرده که با آزادی اسرا در ازای عقب نشینی کامل نیروهای اشغالگر از غزه موافقت می‌کند و با آزادی اسرا در صورت توقف جنگ و عقب نشینی ارتش اسرائیل از نوارغزه مخالفتی ندارد.
نقد5
ادعای طرح: پس از آزادی همه گروگان‌ها، اسرائیل ۲۵۰ زندانی با حبس ابد و ۱۷۰۰ زندانی غزه‌ای بازداشت‌شده پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، شامل همه زنان و کودکان، را آزاد خواهد کرد. برای هر گروگان اسرائیلی که پیکر او بازگردانده شود، اسرائیل اجساد ۱۵ فلسطینی جان‌باخته را بازمی‌گرداند.
نقد طرح: توافق بهتر برای مردم فلسطین می‌تواند شامل آزادی همه فلسطینیانی باشد که در طول جنگ و حتی قبل از آن بی دلیل از سوی اشغالگران بازداشت شده‌اند.
نقد6
ادعای طرح: به‌محض پذیرش این توافق، کمک‌های انسانی به‌طور فوری وارد غزه خواهد شد. این کمک‌ها حداقل شامل همان موارد توافق ۱۹ ژانویه ۲۰۲۵ خواهد بود: بازسازی زیرساخت‌ها (آب، برق، فاضلاب)، بیمارستان‌ها و نانوایی‌ها، و ورود تجهیزات لازم برای آواربرداری و بازگشایی جاده‌ها
نقد طرح: همان گونه که گفته شده، وعده‌های بازسازی غزه تا کنون بی نتیجه مانده و احتمال تکرار همین تجربه نیز بسیار است. در ۱۲ اسفند ۱۳۸۷ - ۲ مارس ۲۰۰۹ کنفرانس بازسازی غزه با حضور حدود هشتاد کشور در شرم الشیخ مصر برگزار شد، اما نتوانست به نتیجه برسد. جالب است که آمریکا پیش از برگزاری کنفرانس قاهره وعده داده ۹۰۰ میلیون دلار به بازسازی غزه کمک می کند و اتحادیه اروپا نیز وعده بیش از ۴۰۰ میلیون یورو داد، اما هیچکدام بحران غزه را حل نکرد.
نقد7
ادعای طرح: غزه تحت حاکمیت موقت یک کمیته تکنوکرات فلسطینی و غیرسیاسی اداره خواهد شد. این کمیته با حضور کارشناسان فلسطینی و بین‌المللی و تحت نظارت یک نهاد جدید «هیئت صلح» فعالیت خواهد کرد. ریاست این هیئت با پرزیدنت ترامپ خواهد بود و اعضای دیگر شامل رهبران جهانی مانند تونی بلر معرفی خواهند شد. این نهاد مسئول تأمین بودجه و چارچوب بازسازی غزه خواهد بود تا زمانی که تشکیلات خودگردان فلسطین اصلاحات لازم را انجام دهد و قادر به اداره غزه شود.
نقد طرح: این طرح چیزی شبیه ایجاد یک قیمومت خارجی در غزه است و در واقع پس از اشغال، غزه را با قیمومت بین‌المللی روبرو خواهد کرد. طرح قیمومت غزه توهینی آشکار به مردم غزه و همه مردم فلسطین است و بجای حل ریشه‌ای اشغالگری، بحران جدیدی بنام قیمومت در غزه را ایجاد خواهد کرد. ضمن این که اعضای نهاد بین‌المللی از جمله تونی بلر، افرادی بدنام و دارای پیشینه ناخوشایند برای مردم منطقه هستند و حتی در انگلیس بلر را به دلیل مشارکت با درجنگ عراق به جنایت علیه بشریت متهم کرده‌اند! آیا بلر پس از جنایت در عراق قرار است در غزه دست به جنایت بزند؟
نقد8
ادعای طرح: یک طرح اقتصادی ویژه توسط ترامپ برای بازسازی و رونق غزه ارائه خواهد شد. این طرح با استفاده از تجارب موفق توسعه شهری در خاورمیانه، سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی را جذب خواهد کرد تا شغل، فرصت و امید برای آینده غزه ایجاد شود و یک منطقه اقتصادی ویژه با تعرفه‌های ترجیحی و دسترسی تجاری با کشورهای مشارکت‌کننده ایجاد خواهد شد.
نقد طرح: به نظر می‌رسد طرح ترامپ یک نگاه معاملات ملکی به غزه دارد و بجای آن که اراده مردم غزه را به رسمیت شناسد، طرحی برای معاملات ملکی و گردشگری ترامپ در منطقه است.
نقد9
ادعای طرح: حماس و سایر گروهها هیچ نقشی در حکمرانی غزه نخواهند داشت. تمام زیرساخت‌های نظامی و تونل‌ها نابود شده و بازسازی نخواهند شد. روند خلع سلاح غزه تحت نظارت ناظران مستقل و با اجرای برنامه خرید سلاح و بازپروری بین‌المللی صورت خواهد گرفت. همچنین ایالات متحده با همکاری شرکای عرب و بین‌المللی یک «نیروی ثبات بین‌المللی» (ISF) برای استقرار فوری در غزه تشکیل خواهد داد. این نیرو پلیس فلسطینی آموزش‌دیده را حمایت خواهد کرد و با مشورت مصر و اردن، مرزها را ایمن و از ورود تسلیحات جلوگیری خواهد کرد.
نقد طرح: ادعای عدم حضور حماس در حکمرانی غزه در حالی است که براساس گزارش‌ها، محبوبیت نیروهای حماس در میان مردم فلسطین در بالاترین سطح قرار دارد. حدود 6 ماه پیش و همزمان با ادامه جنگ در غزه، مرکز فلسطینی «پژوهش‌های سیاسی و مسیحی» ضمن برگزاری یک نظرسنجی جدید اعلام کرد که اکثریت فلسطینیان کرانه باختری و نوار غزه بر حق جنبش حماس برای ادامه مبارزه مسلحانه تأکید کرده و با درخواست‌های مطرح شده درخصوص خلع سلاح آن مخالف هستند. طبق نتایج این پژوهش ۸۵ درصد از ساکنان کرانه باختری و ۶۴ درصد از ساکنان نوار غزه با خلع سلاح حماس حتی در‌صورتی که این مسئله شرط پایان جنگ در غزه باشد مخالفت کرده‌اند. ۶۵ درصد از مشارکت‌کنندگان در این نظرسنجی نیز با خروج رهبران نظامی جنبش حماس از نوار غزه به عنوان بخشی از راهکار سیاسی حل‌و‌فصل مسائل مخالفت کرده و این موضع حاکی از موضع راسخ مردم فلسطین برای بقای مقاومت و در اختیار داشتن سلاح به عنوان دو عنصر بازدارندگی و حفاظت در برابر ادامه تجاوزات اسرائیلی است.
نقد10
ادعای طرح: اسرائیل غزه را اشغال یا ضمیمه نخواهد کرد. با تثبیت اوضاع توسط ISF، نیروهای اسرائیل بر اساس جدول زمانی و شاخص‌های امنیتی به‌تدریج عقب‌نشینی خواهند کرد تا غزه به‌طور کامل امن شود.
نقد طرح: پیشتر در پیمان اسلو که با میانجی‌گری ضمانت کاخ سفید امضا شد، قرار بر این بود که قدس به عنوان یک شهر بین‌المللی باقی بماند اما بعد از آن با بدعهدی اسرائیلی‌ها روبه‌رو شد و این رژیم به بهانه‌های مختلف توافق را بهم زد و به تعهداتی که پذیرفته بود، عمل نکرد و جمعیت شهرک نشینان اشغالگر در کرانه باختری از 100 هزار نفر در زمان قرارداد اسلو، امروزه به 600 هزار نفر رسیده است. در حالی که قرار بود براساس قرارداد اسلو، شهرک سازی‌ها در کرانه باختری متوقف شود. همچنین در سال ۲۰۰۳، آمریکا به همراه گروه چهارجانبه (شامل آمریکا، اتحادیه اروپا، روسیه و سازمان ملل) طرح «نقشه راه صلح» را ارائه کرد که هدف آن دستیابی به راه‌حل دو دولتی بود. اما آمریکا به تعهدات خود عمل نکرد و به رژیم صهیونیستی اجازه داد شهرک‌سازی‌ها را افزایش دهد،
در مجموع این طرح به دلیل عدم ضمانت اجرایی مطمئن و بی‌اعتمادی جامعه فلسطین به اجرای تعهدات از سوی رژیم صهیونیستی پس از آزاد کردن اسرا، گنجاندن خواسته‌های اصلی رژیم صهیونیستی در طرح و عدم برداشته شدن محاصره و سایه تجاوزات در آینده از روی غزه با اعلام شرط خلع سلاح مقاومت (همانند آنچه در لبنان در حال روی دادن است) و تحمیل قیمومیت خارجی بر مردم غزه و فلسطین، با شرایط مورد نظر مقاومت فاصله بسیار داشته و چشم‌انداز صلح بر مبنای این طرح بسیار کمرنگ است.
